Historie, artiklar
________________________________________________________________________________
Litt om Vik-garden i Syvde; klyngetun, Hauane og Pål-Jakobs-hauane.
Jostein Nordvik har skrive ein artikkel om dette, og sett litt på utskiftinga og korleis klyngetunet var innteikna på utskiftingskartet i 1870. På kartet kan vi m.a. sjå at nokre av gardsbruka alt var i gang med å flytte bygningar ut frå fellestunet, før utskiftinga var i gang. Under utskiftinga vart jorda der klyngetunet låg, fordelt til dei gardsbruka som vart tildelte dei jordteigane som låg inntil gamletunet, og dei andre bruka måtte flytte våningshus og driftsbygningar ut til nye gardstun. Vidare er det skrive litt om kven som var eigarar og brukarar av Pål-Jakobs-hauane frå 1840-åra og fram mot 1910.
JN
_______________________________________________________
Litt generelt om stavkyrkjer.
Olav A. Opsal i Syvde sogelag, som både er bygningskyndig og svært lokalhistorieinteressert, har i ei årrekkje granska historiske kjelder om dei eldste kyrkjebygningane i Syvde. Han har skrive ein artikkel om dei spesielle bygningane – stavkyrkjene – som vart bygde i middelalderen.
Også i Syvde var det ei stavkyrkje, bygd på garden Myklebust, og ho var i bruk i fleire hundre år heilt fram til 1836. Artikkelen gjev ei innføring om denne byggtypen, og med ei oppsummering av korleis Olavskyrkja i Syvde truleg var konstruert.
Klikk her og les Olav A. Opsal sin artikkel.
JN
_______________________________________________________________________________________
Den gamle stavkyrkja (Olavskyrkja)
og Myklebust-garden i Syvde.
Olav A. Opsal har også skrive ein artikkel med tilvising til det som står i nokre kjelder frå 1700-talet om området der kyrkja vart reist inst i Syvdefjorden, og om Myklebust gard, der kyrkja stod frå ho vart bygt og til ho vart riva i 1836. Staden der stavkyrkja stod, blir i dag berre kalla Gamlekyrkjegarden.
Klikk her og les Olav A. Opsal sin artikkel:
JN
_______________________________________________________________________________________
Syvde stavkyrkje – Rekneskap 1659-
Rekneskapsinnføringar (venstre halvside) med merknader (høgre halvside)
Olav A. Opsal har gått gjennom gamle dokument og kyrkjerekneskapsopplysningar i Riksarkivet, og lagt til forklarande merknader i det dokumentet som er lagt ut her. Dette er frå dei siste rekneskapane vi har for Syvde kyrkje under Bergen Stift. I 1723 vart alle kyrkjene i Norge auksjonerte bort av danskekongen, og bygningane vart kjøpte opp av private eigarar. Syvde kyrkje vart kjøpt av Christian Paus for 140 riksdalarar, og det finst ikkje opplysningar vidare om kyrkjerekneskapar i dei offentlege arkiva frå denne tida.
Klikk her for å lese samledokumentet med innføringar i rekneskapen, og med forklarande kommentarar av Olav A. Opsal.
Originaldokumenta er skrivne med gotisk handskrift, og opp gjennom åra har både ordformene og utforminga av enkeltbokstavane i den gotiske handskrifta variert. I forskjellege dokument frå same tidsperiode kan det finnast fleire utformingar av same bokstav, så det krevst stor erfaring og gode kunnskapar om fortida sine bokstavsystem og skrivemåten på forskjellege ord når gamle protokollar skal tydast. Bergen Byarkiv har skrive eit hefte: «Gotisk skrift, en kort veiledning i lesing av gamle skrifter», som kan gi ei fyrsteinnføring om emnet.
Illustrasjonen under er ein fotokopi frå Riksarkivet av ei original protokollside frå rekneskapsbøkene til Syvdekyrkja – Olavskyrkja – frå 1660-talet.
I 1994 fekk Syvde sogelag papirkopiar av 12 protokollsider frå kyrkjerekneskapsinnføringar som Riksarkivet har avfotografert. Desse kopiane har eg no digitalisert og samla i eit PDF-dokument som kan lesast på skjerm eller skrivast ut.
Klikk her for å sjå heile dokumentet!
JN
________________________________________________________________________________
Bjartmar Gjerde sine ætterøter,
og Marte Olsdotter Wedeløb
Då NRK sende TV-serien «Makta», dukka det i 2023 opp på Facebook-gruppa «Gamle bilder frå Vanylven» ein kopi av eit avisstykke – truleg frå Sunnmørsposten – med tittelen «Bjartmars ætterøter», og namnet på ei Syvde-jente, Marte Olsdotter, stod der. Klippet var lagt ut av Mai-Britt Myklebust.
Så viste det seg at opplysningane i Syvde-soga om Marte Olsdotter ikkje stemte heilt med opplysningane i avisklippet, og då vart det for freistande å grave litt meir i kjeldene omkring dette, og det enda med eit lite stykke, som no er gjort tilgjengeleg her.
JN
_________________________________________________________________________________
«Deplen» og «Kristi-Olga-huset» i Syvde
Dette er eit lite stykke om m.a. eit hus og nokre personar som hadde eit forhold til huset, som i dag står i sentrum i Syvde. Huset har stått i Syvde i over 100 år, med ein kort avstikkar til Urke i Hjørundfjorden.
JN
________________________________________________________________________________
Bryllaupssamling på Ystebakkane i Syvde 1912
I 2023 omorganiserte Sunnmøre Museum dei faste utstillingane sine, og m.a. laga dei ei avdeling med bryllaupsfoto som viste brudepar og bryllaupssamlingar frå ulike tider. Her er eit utsnitt med nokre bilde frå utstillinga slik ho er presentert på museet sine heimesider. Det store bildet med gammal ramme i dette hjørnet i den faste utstillinga, er frå «Syvdesamlinga» etter Fotograf Storegjerde. Negativplata ligg no i Fylkesfotoarkivet ( FAKf-0009.00170 ).
Bildet var teke i eit ekte jonsokbryllaup i Syvde i 1912. Jostein Nordvik skreiv ein artikkel om dette, og laga i 2016 eit såkalla namnekart med nummerering av personane, og ei namneliste og ein omtale av dei personane vi meiner å vite noko om, men ikkje alle er kjende, og tilleggsopplysningar og rettingar kan sendast til Jostein Nordvik, jostno@gmail.com .
JN
_________________________________________________________________________________
Husmannsplassar nord for Vike-elva i Syvde
Jordbruk og matproduksjon stod sentralt i bygdene våre gjennom mange år, men ikkje alle hadde same tilgang til å nytte jordbrukseigedomar. Svært mange av gardbrukarane på 1800-talet eigde ikkje jorda dei brukte. Dei var leiglendingar eller bygselmenn, og også i våre bygder var nokre husmenn, som fekk leigekontrakter eller «plassesedlar» på mindre delar av gardsbruk. Gardsbruka var på 1700- og 1800-talet delte i mange mindre teigar, og ein plassemann kunne få bruke ein eller fleire teigar etter avtale. Oftast betalte dei fyrst ein eingangssum, og så ei mindre årleg avgift til eigaren av jorda.
I 2019 skreiv Jostein Nordvik ein artikkel om tre slike «plassar» som låg på nordsida av Vike-elva, eller Storelva, som vi også kalla henne. Artikkelen vart publisert i tidsskriftet Fotefar i 2021.
I ettertid kom det fram fleire kjelder med opplysningar om desse bruka og brukarane, så i 2024 vart artikkelen noko omarbeidd, og han er her tilgjengeleg i PDF-format, som kan lesast på skjerm eller skrivast ut.
JN
_________________________________________________________________________________
Kyrkjebygningane i Syvde
I 2010/2011 laga Elin og Jostein Nordvik ein liten foldar om Syvde kyrkje. Materialet som vart samla til dette arbeidet, vart seinare utvida til ein noko større artikkel om kyrkjebygga i Syvde, frå Olavskyrkja på Myklebust i middelalderen til dagens kyrkjebygg i Vik. Artikkelen er tilgjengeleg her i PDF-format.
JN
_________________________________________________________________________________
There ain’t no Cure … eller?
Jostein Nordvik har skrive eit lite stykke om utvandring og heimlengt, opphavleg skrive på engelsk, om og for Amerika-utvandrarar frå Vik i Syvde.
Stykket er her i PDF-format.
Klikk og les stykket.
JN
___________________________________________________________________________________